S.M.A.R.T. (ang. Self-Monitoring, Analysis and Reporting Technology) system monitorowania błędów i powiadamiania o awariach nośnika. Technologia ta została zapożyczona z bardziej profesjonalnych rozwiązań, gdzie zapewniała bezpieczeństwo składowania Danych. W założeniu miał to być system, który w czasie rzeczywistym nadzoruje stan najważniejszych parametrów dysku i ostrzega o zakłóceniach w pracy lub sam realokuje błędne lub uszkodzone sektory, eliminując je na stałe z użycia. System ten najlepiej sprawdza się jako czarna skrzynka, która zapisuje kilkanaście kluczowych parametrów pracy dysku. Nie są to niestety pełne dane diagnostyczne, ale dają obraz stanu dysku twardego i ryzyka jego dalszego bezawaryjnego używania. Na podstawie SMART dysk potrafi autonomicznie ocenić swój stan i jeśli uszkodzenie lub problemy z odczytem/zapisem Danych stają się bardzo prawdopodobne, zakomunikować to użytkownikowi. Każdy dysk twardy posiada opcję S.M.A.R.T. Można go uruchomić z poziomu użytkownika używając odpowiednich programów narzędziowych umożliwiających jego odczytanie.
Dobór parametrów, które S.M.A.R.T. ma monitorować zależy wyłącznie od producenta, więc dostępne mechanizmy przewidywania i diagnostyki mogą się różnić w poszczególnych modelach dysków twardych.
Aby SMART mógł spełnić swoje zadanie uszkodzenie nośnika musi być przewidywalne i możliwe do zidentyfikowania. Jeżeli uszkodzenie będzie nieprzewidywalne, czyli występujące z powodu jakiegoś zbiegu okoliczności. (np. przepięcie, zalanie, upadek czy pożar) wówczas SMART pełni rolę „czarnej skrzynki” .
Tego typu sytuacje są zaskakujące i jedyne do czego SMART może się tu przydać to wstępna analiza strat.
Uszkodzenia przypuszczalne – możliwe do zajścia w niedługim okresie czasu charakteryzują się pogorszeniem pewnych rodzajów parametrów, które mogą wskazywać na rychłe uszkodzenia napędu. Wiele mechanicznych wewnętrznych uszkodzeń jest uważanych przewidywalne, jak np. realokacje sektorów, spowolniony czas dostępu czy problemy z odczytem danych. Niektóre wersje SMART zliczają nawet przeciążenia mechaniczne z sensora, co może wskazywać na niewłaściwą obsługę dysku przez użytkownika.
Najważniejsze przykładowe parametry dysku monitorowane przez SMART:
Read Error Rate – jest to wskaźnik błędów występujących podczas odczytywania danych z powierzchni dysku. Wartość, która najprawdopodobniej będzie oznaczać problemy z powierzchnią zapisu, głowicami , które np. nie zostały dokładnie ustawione na ścieżce zapisu.
Reallocated Sectors Count – Licznik realokowanych (na nowo przydzielonych) sektorów. Gdy twardy dysk znajduje błąd zapisu lub odczytu, zaznacza sektor i przesuwa go do specjalnie przeznaczonego obszaru (zapasowego). Dane z niego są wtedy zapisywane na sektorze zapasowym. Wszystkie „bad sektory” są ukryte poprzez zastąpienie ich nowymi, z zapasowego obszaru. Gdy liczba ponownie przydzielonych sektorów jest duża to prędkość odczytu i zapisu maleje, gdyż głowica musi wyszukać obszar zapasowego sektora i znaleźć się nad nim.
Spin Retry Count – to ilość prób rozpędzenia talerzy dysku zakończona niepowodzeniem. Wartość ta może oznaczać zbliżające się problemy z mechaniką dysku odpowiedzialną za obracanie talerzami pokazując całkowitą liczbę prób rozpoczęcia rozpędzenia talerzy dysku.
Command Timeout – parametr przerwanych operacji z powodu przerw w komunikacji. Wartość ta może wskazywać na to, że prawdopodobnie zaistniały problemy z dostawą energii lub wystąpiły z połączeniu dysku z kontrolerem
Uncorrectable Sector Count – liczba błędów przy zapisywaniu lub odczytywaniu sektora, których nie udało się skorygować. Wzrost wartości atrybutu wskazuje na wady powierzchni dysku lub wystąpieniem problemów innych problemów odczytu związanych z podsystemem mechanicznym dysku.
Soft Read Error Rate (Off-track errors Mount) – ilość zdarzeń wynikających z błędów próby zapisu danych poza ścieżką zapisu.
Alertów z systemu SMART nie należy ignorować. Mogą się one pojawić od razu już podczas uruchomienia komputera wysyłane przez system BIOS lub przez system operacyjny podczas pracy.. Taki komunikat powinien zasugerować użytkownikowi jak najszybsze zabezpieczenie Danych i natychmiastowego zaprzestania używania dysku do przetrzymywania wrażliwych Danych. Ponadto eksperci z laboratorium odzyskiwania danych All DATA Recovery sugerują, żeby mimo braku ostrzeżeń samemu przeprowadzać testy nośnika Systemem SMART i przypadku wykrycia pogorszonych jakichkolwiek parametrów, już wcześniej założyć konieczność zabezpieczenia Danych. Należy przy tym zaznaczyć, że SMART nie naprawia dysków. Jedynym parametrem, które może zrobić dla powierzchni zapisu nośnika, to zaznaczenie, monitorowanie i uniemożliwienie zapisu na słabych bądź uszkodzonych sektorach. Takie sektory nie mogą już być przywrócone do dalszego użytkowania.